Ling-et

Ti ling-et ket pluido a mairuar babaen kadagiti glandula ti ling-et iti kudil dagiti mamalia.

Adda dua a kita dagiti glandula ti ling-et iti tao: dagiti glandula nga ekkrino ken dagiti glandula nga apokrino.^[1] Dagiti ekkrino a glandula ti ling-et ket nawaras iti kaaduan a paset ti bagi ken isuda ti mangibulos iti nadanum, naambal a ling-et a masansan a gapuanan ti nalabes a temperatura ti bagi. Dagiti apokrino a glandula ti ling-et ket adda iti dagiti kilikili ken dadduma pay a paset ti bagi laeng, ken mangpataudda iti di makaangot, nalana, saan a nalawag a panagparuar a manggun-od iti nailasagan a banglo gapu iti pannakarunot ti bakteria.

Kadagiti tattao, ti panagling-et ket kangrunaan a pamay-an ti termorregulasion, a magun-od babaen ti nabaknang-danum a sekresion dagiti glandula nga ekkrino. Ti kadakkelan a kaadu ti panagling-et iti maysa a nataengan ket mabalin nga aginggat iti 2–4 a litro (0.5–1 a gal ti US) iti kada oras wenno 10–14 a litro (2.5–3.5 a gal ti US) iti kada aldaw, ngem basbassit dayta kadagiti ubbing sakbay a pubertad. Ti panagalingasaw ti ling-et manipud iti rabaw ti kudil ket addaan iti mangpalamiis nga epekto gapu iti panagpalamiis nga umalingasaw. Gapuna, no napudot ti panawen, wenno no agin-init dagiti piskel ti tao gapu iti panagregget, ad-adu ti maipataud a ling-et. Dagiti ay-ayup nga awanan iti adu a glandula ti ling-et, kas kadagiti aso, makaaramidda iti umasping a resulta ti panangregula iti temperatura babaen ti panagangesda, nga umalingasaw iti danum manipud iti naagneb a lupot ti ngiwat ken karabukob.

Nupay agling-et ti adu a nadumaduma a mamalia, manmano laeng (malaksid kadagiti tao, kabalio, dadduma a primata ken dadduma a bovidae) ti agling-et tapno aglam-ekda. Kadagiti kabalio, ti kasta a panangpalamiis ket patauden dagiti glandula nga apokrino ken naglaon iti maysa a pangpabuggo, ti protina a latherin, a maiyalis manipud iti kudil agingga iti rabaw ti dutdotda.

Dagiti pagilasinan ken sintoma

Mangpataud ti ling-et iti angot ti bagi no ma-metabolize dayta babaen kadagiti bakteria iti kudil. Dagiti agas a maus-usar iti dadduma a panangagas, kasta met taraon, maapektaranda met iti angot. Ti dadduma a sakit, kas iti nabekkel a kinakurang ken diabetiko a ketoasidosis, ket mabalin met a maapektaran iti angot ti ling-et.

Dagiti kayulogan

Dagiti kirokiro

Mekanismo

Mangpalubos ti panagling-et iti bagi a mangkontrol iti temperaturana. Kontrolen ti panagling-et manipud iti maysa a sentro, iti dagiti preoptiko ken anterior a rehion ti hipotalamo ti utek, a sadiay adda dagiti termosensitibo a neurona. Ti pagandar a mangiturong iti pudot (heat-regulatory function) ti hipotalamo ket apektaran met dagiti input manipud kadagiti reseptor ti temperatura iti kudil. Ti nangato a temperatura ti kudil ket mangpabassit iti set point ti hipotalamo para iti panagling-et ken mangpadakkel iti ganansia ti sistema ti feedback ti hipotalamo kas sungbat kadagiti panagbalbaliw iti tengnga a temperatura. Iti kaaduanna, nupay kasta, ti sungbat ti panagling-et iti panagpangato ti hipotalamiko ("tengnga") a temperatura ket dakdakkel unay ngem ti sungbat iti isu met laeng a panagpangato ti promedio a temperatura ti kudil.^{[masapul a dakamaten]}

Mangpababa ti panagling-et iti tengnga a temperatura babaen ti panagpalamiis nga umalingasaw iti rabaw ti kudil. Bayat a dagiti molekula ti nangato nga enerhia ket aglangalang manipud iti kudil, a mangiruar iti enerhia a naala iti bagi, bumassit ti temperatura ti kudil ken dagiti makinruar nga urat ti dara. Kalpasanna, agsubli ti nalamiis a benoso a dara iti kaunggan ti bagi ken mangpasardeng iti panagngato ti temperatura ti kaunggan.^{[masapul a dakamaten]}

Adda dua a situasion a mangtignay dagiti nerbio kadagiti glandula ti panagling-et, a mangpataud iti panagabur iti ling-et: kabayatan ti emosional a pannakariribuk ken kabayatan ti pisikal a pudot. Kaaduanna, ti panagling-et a gapuanan ti rikna ket limitado kadagiti dakulap, dapan, kilikili, ken no dadduma iti muging, idinto ta ti panagling-et a gapuanan ti pisikal a pudot ket mapasamak iti intero a bagi. No maipapan iti muging, kitaen pay dagiti "sweatdrop" iti anime ken manga.

Ti ling-et ti tao ket saan a puro a danum; nupay awan ti protina, kanayon nga addaan iti bassit a kaadu (0.2–1%) ti soluto. No umakar ti maysa a tao manipud iti nalamiis a klima nga agturong iti napudot, tumaud dagiti adaptibo a panagbalbaliw iti mekanismo ti panagling-et ti tao. Maawagan daytoy a proseso iti akklimatisation: umad-adu ti kaadu ti panagling-et ken bumassit ti komposision ti soluto. Inaldaw nga agbaliwbaliw ti kaadu ti mapukaw a danum babaen ti panagalingasaw, manipud iti 100 agingga iti 8,000 a mililitro iti kada aldaw (0.041 agingga iti 3.259 imp fl oz/kg). Ti mapukaw a soluto ket mabalin nga aginggat 350 mmol/d (wenno 90 mmol/d a naka-akklimatisation) ti sodio iti sidong dagiti kakaruan a kasasaad. Bayat ti panagehersisio iti promedio a kinarigat, ti panagginnura ket mabalin nga agdagup iti 2 litro (0.44 imp gal; 0.53 US gal) a danum iti kada oras. Iti nalamiis a klima ken no awan ti panagehersisio, mabalin a bassit unay ti mapukaw a sodio (bassit ngem 5 mmol/d). Ti konsentrasion ti sodio iti ling-et ket 30–65 mmol/L, depende iti kaadu ti akklimatisation.^{[masapul a dakamaten]}

Dagiti kabalio ket addaan iti napuskol, saan nga agtudo iti danum, napuskol a dutdot a gagangay a manglapped iti napartak a panagdaliasat ti ling-et a danum manipud iti kudil nga agturong iti rabaw ti dutdot, a kasapulan para iti panagpalamiis nga umalingasaw. Tapno ipamuspusan daytoy, nangpataud dagiti kabalio iti latherin, maysa a protina a kas iti detergente, nga ibulosda iti adu a konsentrasion iti ling-etda. Saan a kas kadagiti tattao, mangpataud dagiti kabalio iti panagling-etda babaen dagiti glandulada nga apokrino. Daytoy a protina, babaen ti panangpababasa iti dutdot dagiti kabalio, palakaenna ti panagayus ti danum tapno umalingasawto. Ti kaadda daytoy a protina ket makita iti panag-lather, a masansan a mapasamak iti dutdot dagiti agling-et a kabalio, nangruna no masagid. Iti napudot a kasasaad, dagiti kabalio, bayat ti tallo nga oras a panagehersisio iti moderado a kinarigat, ket mapukaw ti 30 agingga iti 35 litro (6.6 agingga iti 7.7 imp gal; 7.9 agingga iti 9.2 US gal) a danum ken 100 gramo (3.5 oz) a sodio, 198 gramo (7.0 oz) a kloro ken 45 gramo (1.6 oz) a potasio.

Komposision

Kaaduanna a danum ti ling-et. Ti maysa a mikropluidiko a modelo ti ekkrino a glandula ti ling-et ket mangipaay kadagiti detalye no ania dagiti soluto a mangpataud iti ling-et, dagiti mekanismo ti panagpartisionda, ken ti pluidiko a pannakaibiaheda iti rabaw ti kudil. Nailaok iti danum dagiti mineral, asido a laktiko, ken urea. Nupay agduduma ti mineral a linaonna, ti dadduma a narukod a konsentrasion ket: sodium (0.9 gramo/litro), potasio (0.2 g/L), kalsio (0.015 g/L), ken magnesio (0.0013 g/L).

No idilig iti plasma ken ekstraselular a pluido, basbassit ti konsentrasion dagiti ion ti Na⁺ iti ling-et (≈40 mM iti ling-et no idilig iti ≈150 mM iti plasma ken ekstraselular a pluido). Idi damo, iti uneg dagiti glandula nga ekkrino, addaan ti ling-et iti nangato a konsentrasion ti dagiti ion ti Na⁺. Iti dagiti dukto ti ling-et, maisubli manen dagiti ion ti Na⁺ iti tisyu babaen kadagiti epitelial a kanal ti sodio (Ingles: epithelial sodium channels wenno ENaC) a masarakan iti apikal a membrana dagiti epitelial a selula a mangporma iti dukto (kitaen ti Fig. 9 ti reperensia).^[1]

Adu pay dagiti dadduma a trace element a maiparuar iti ling-et. Dagiti konsentrasionda ket (nupay mabalin nga agbaliwbaliw dagiti panagrukod iti sangapulo ket lima a daras): zinc (0.4 miligramo/litro), gambang (0.3–0.8 mg/L), landok (1 mg/L), kromo (0.1 mg/L), nikel (0.05 mg/L), ken buli (0.05 mg/L). Ti adu a dadduma pay a saan unay a nawadwad a mineral ket nalabit a rummuar iti bagi babaen ti panagling-et nga addaan kadagiti basbassit a konsentrasion. Dadduma a eksoheno nga organiko a kompuesto ket makastrek iti panagling-et, kas ipakita ti di nabigbig a makabanglo a "siropo ti maple" a nabanglo a kompuesto iti sumagmamano a kita ti uong iti henero a Lactarius. Kadagiti tattao, ti ling-et ket hipoosmotiko no idilig iti plasma (a kayatna a sawen, saan unay a nakonsentrar). Ti ling-et ket masarakan iti moderado nga asidiko agingga iti neutral a pH, a kadawyan nga adda iti nagbaetan ti 4.5 ken 7.0.

Naglaon ti ling-et iti adu a glukoprotina.

Dadduma pay a panagandar

Antimikrobial

Ti ling-et mabalin nga agserbi a panglaban kadagiti mikrobio, kas iti durek wenno dadduma pay a nairuar a pluido (kas pagarigan, lulua, katay, ken gatas).Plantilia:Clarify Ar-aramidenna daytoy babaen ti kombinasion dagiti glukoprotina a direkta a makisinggalut iti, wenno manglapped iti pannakisinggalut dagiti mikrobio iti, kudil ken kasla paset ti naipasngay a sistema ti immuno.

Idi 2001, dagiti managsirarak iti Unibersidad ti Tübingen idiay Tübingen, Alemania, nakaalada iti dakkel a protina a maawagan dermcidin manipud iti kudil. Daytoy a protina, a mabalin a mabingbingay iti dadduma pay nga antimikrobial a peptido, ket naipakita nga epektibo a mangpatay iti dadduma a kita ti bakteria ken fungus a mangapektar iti tao, a pakairamanan ti Escherichia coli, Enterococcus faecalis, Staphylococcus aureus, ken Candida albicans. Aktibo dayta iti nangato a konsentrasion ti asin ken iti range ti kinaasides ti ling-et ti tao, a sadiay adda iti konsentrasion ti 1–10 mg/ml.

Kagimongan ken kultura

Artipisial a ling-et

Ti artipisial a kudil, a makabael nga agling-et a kas ti natural a ling-et, nga addaan ti pakabuklan ti rabaw ken dagiti pagimbagan ti panagpadam-eg ti kadawyan a kudil, ket naparang-ay para kadagiti panggep ti panagsukisok. Ti artipisial a panagsuot ket adda met para iti in-vitro a panagsukisok, ken naglaon iti 19 nga aminoasido ken dagiti kaaduan a mineral ken metabolito iti ling-et.^{[masapul a dakamaten]}

Diagnostika

Adda interes iti pannakausarna iti makakawes a teknolohia. Mabalin a maala ken madlaw ti ling-et iti saan nga agdaddadael ken agtultuloy a pamay-an babaen ti panangusar iti elektroniko a tattoo, banda, wenno patch. Nupay kasta, adu met ti karit ti ling-et kas pluido a diagnostiko, kas iti babassit unay a bilang ti sampol ken ti piltrasion (dilusion) dagiti dakdakkel ti kadakkelna a hydrophilic analyte. Iti agdama ti kakaisuna a kangrunaan a komersial nga aplikasion para iti pannakadiagnos ti ling-et ket para iti panangsubok iti cystic fibrosis ti maladaga a naibatay iti konsentrasion ti kloruro iti ling-et.

Kitaen pay

Dagiti nagibasaran

1 2 Hanukoglu I, Boggula VR, Vaknine H, Sharma S, Kleyman T, Hanukoglu A (January 2017). "Expression of epithelial sodium channel (ENaC) and CFTR in the human epidermis and epidermal appendages". Histochemistry and Cell Biology. 147 (6): 733–748. doi:10.1007/s00418-016-1535-3. PMID 28130590. S2CID 8504408.

Adu pay a mabasbasa

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Ling-et iti Wikimedia Commons

[2017-Hanukoglu-1] 1 2 Hanukoglu I, Boggula VR, Vaknine H, Sharma S, Kleyman T, Hanukoglu A (January 2017). "Expression of epithelial sodium channel (ENaC) and CFTR in the human epidermis and epidermal appendages". Histochemistry and Cell Biology. 147 (6): 733–748. doi:10.1007/s00418-016-1535-3. PMID 28130590. S2CID 8504408.

[1]

💎 PREMIUM: Wiki/Ling et - Complete Album!